Ayıplı Mal ve Tüketici Hakları
Ayıplı mal, tüketicinin satın aldığı ürünün objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Bu yazımızda, ayıplı mala ilişkin açıklamalar yapılacaktır. Yine ayrıca bu halde tüketicinin hakları ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır. Bu makalede ayıplı mal nedir sorusunun cevabı açıklanacaktır. Yine ayıplı mal durumunda tüketicilerin nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda bilgi paylaşımında bulunulacaktır.
Ayıplı Mal Nedir?
Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. (TKHK m.8)
Ayıplı mal, tüketici tarafından satın alınan bir ürünün, beklenen kalite, standartlar veya özellikleri altına taşımamasıdır. Bir malın ayıplı olması genellikle üretim hatası, tasarım kusuru veya ambalajlama hataları gibi nedenlerle söz konusu olabilecektir.
- Örnek : Bir müşteri yeni satın aldığı bir televizyonun ekranında üretim hatası nedeniyle siyah lekeler olduğunu fark edilebilecektir. Bu durum ayıplı ürüne bir örnektir.
- Örnek : Bir müşteri, yeni bir koltuğun oturma minderinin iç dolgusunun düzensiz olduğunu ve zamanla şeklini kaybettiğini fark edebilecektir. Bu durum ayıplı ürüne bir örnektir.
Ayıplı Malın Tüketici Haklarına Etkisi
Ayıplı mal, tüketici haklarına doğrudan etki eder. Bu durumda, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 11. maddesi tüketiciye çeşitli seçimlik haklar sunmaktadır. Buna göre malın ayıplı çıkması halinde Tüketici ;
1. ) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönebilecektir.
2. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteyebilecektir.
3. Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteyebilecektir.
4. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteyebilecektir.
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilecektir.
Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.
Ayıplı Malın Onarımı ve Değişim Süreci
Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur.
Ayıplı Malın Tamiri ve Üretici Sorumluluğu
TKHK madde 58 uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilecektir. (TKHK m. 11)
Ayıbın İspatı
Tüketici ayıplı mal nedeniyle mahkemeye veya tüketici hakem heyetine şikayette bulunabilecektir. Buna göre ispat yükü bakımından kanunumuz çeşitli karineler öngörmüştür.
Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Bu karine, malın veya ayıbın niteliği ile bağdaşmıyor ise uygulanmaz. (TKHK m. 10/1)
Tüketicinin, sözleşmenin kurulduğu tarihte ayıptan haberdar olduğu veya haberdar olmasının kendisinden beklendiği hâllerde, sözleşmeye aykırılık söz konusu olmaz. Bunların dışındaki ayıplara karşı tüketicinin seçimlik hakları saklıdır. (TKHK m. 10/2)
Tazminat Talepleri
Tüketici, doğan zararını TBK uyarınca ayrıca talep edebilecektir. Buna göre tüketicinin zararını kanıtlaması gerekecektir.
Tüketici Hakem Heyetleri
Bu durumda tüketici 2023 yılı itibariyle 66.000-TL’yi geçmeyen uyuşmazlıklar bakımından hakem heyetlerine başvurabilecektir. Bu meblağı aşan uyuşmazlıklar bakımından Tüketici Mahkemeleri görevli olacaktır.
Zamanaşımı
Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. (TKHK m.12/1)
Bu süre konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır. (TKHK m.12/1)
Bu Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrası saklı olmak üzere ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan sorumluluğu bir yıldan, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise üç yıldan az olamaz. (TKHK m.12/2)
Ayıp, ağır kusur ya da hile ile gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz. (TKHK m.12/3)
Ayıplı bir ürün satın almanız halinde ortaya çıkan uyuşmazlıklar ile ilgili tarafımızla iletişime geçebilirsiniz.
